İslam’ın beş şartından biri olan zekât, hem bireyin ruhani arınmasına vesile olur hem de toplumda eşitlik, dayanışma ve yardımlaşma kültürünü pekiştirir. Kur’an-ı Kerim’de birçok ayette zikredilen zekât, zengin ile fakir arasında adil bir gelir dağılımını sağlamak, toplumsal barışı tesis etmek ve maddi bollukla manevi değerleri dengelemek amacıyla farz kılınmıştır. Zekâtın İslam’daki Yeri ve İşlevi Manevi Temizlik: Zekât, müminin malını temizlediğine, kalbinin ve ruhunun arındığına inanılır. Verilen her kuruş, bireyin Allah’a olan bağlılığını ve şükran duygusunu ifade eder. Toplumsal Dayanışma: Fakir, muhtaç ve toplumun dezavantajlı kesimlerine yönelik bir yardımlaşma sistemi oluşturan zekât, toplumsal adaletin sağlanmasında önemli bir araçtır. Ekonomik Denge: Zekât, servetin toplum içerisinde belirli bir döngüye girmesini sağlayarak, ekonomik eşitsizliklerin önüne geçmeyi amaçlar. Tarihsel Bir Örnek: 5. Halife Ömer Bin Abdülaziz Ömer Bin Abdülaziz, İslam tarihinin en takdir edilen liderlerinden biri olarak öne çıkar. Bazı kaynaklarda kendisine “Hz. Ömer’in torunu” denmesi, onun Hz. Ömer’in (r.a.) adalet, tevazu ve dindarlık ideallerini yaşatmasından kaynaklanır. Aynı zamanda “5. Halife” olarak anılan bu önder, Emevi döneminde kısa ama derin izler bırakmış, devlet yönetiminde adaleti ve hakkaniyeti ön planda tutan reformlara imza atmıştır. Hayatı ve Rehberliği Reformcu Bir Yaklaşım: 717-720 yılları arasında hüküm süren Ömer Bin Abdülaziz, Emevi yönetimindeki birçok adaletsiz uygulamayı gözden geçirerek, vergi sisteminde ve mal dağılımında köklü değişiklikler yapmıştır. Manevi ve Sosyal Denge: Onun döneminde, toplumsal yardımlaşma, adaletli vergi toplama ve özellikle zekâtın doğru şekilde dağıtılması öncelikli konular arasında yer almıştır. Bu uygulamalar, İslam’ın ilk dönemlerindeki toplumsal modelin yeniden canlandırılmasını hedeflemiştir. Hz. Ömer İdealleri: Hz. Ömer’in (r.a.) adalet anlayışını örnek alan Ömer Bin Abdülaziz, sadelik, dürüstlük ve hesap verebilirlik gibi değerleri yönetiminde esas almış; böylece halkın devlet yönetimine olan güvenini tazelemiştir. Zekât ve Ömer Bin Abdülaziz’in Uygulamaları Ömer Bin Abdülaziz’in devleti yönetme biçimi, zekâtın sadece bir ibadet olmanın ötesinde, toplumsal barışın, eşitliğin ve sosyal adaletin sağlanmasında ne denli hayati bir rol oynadığını gösterir: Adil Vergi Politikaları: Döneminde keyfi ve ağır vergiler yerine, zekât gibi dini emirlere dayalı, hesaplı ve adil vergi uygulamaları getirilmiştir. Bu durum, toplumsal huzurun ve devletin ekonomik dengesinin korunmasına büyük katkı sağlamıştır. Gelir Dağılımı: Fakir ve muhtaç kesimlerin devletin sağladığı yardımlardan istifade etmesi, toplumsal dayanışmayı güçlendirirken, toplumda gelir adaletsizliğini azaltmıştır. Manevi Yönelim: Onun zekâtı uygulama biçimi, aynı zamanda bireylerin maneviyatını tazelemelerine, servetlerini Allah rızası için kullanmalarına ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirmelerine vesile olmuştur. Zekâtın Günümüze Yansımaları Günümüzde de zekât, modern sosyal devletlerin gelir dağılımı, yoksullukla mücadele ve sosyal adalet politikaları üzerinde ilham verici etkiler yaratmaya devam etmektedir. İslam dünyasında ve ötesinde, zekât prensipleri: Toplumsal Refah: Fakirlerin, mağdurların ve ihtiyaç sahiplerinin desteklenmesi, toplumsal refahı artıran önemli bir unsur olarak kabul edilir. Ekonomik Denge: Servetin daha adil dağıtılması, yoksulluğun azaltılması ve toplumdaki eşitsizliklerin giderilmesi konusunda örnek teşkil eder. Manevi Değerler: Bireylerin sadece maddi değil, manevi zenginliğe de önem vermelerini teşvik eder; bu da daha bütüncül ve sürdürülebilir bir yaşam modeline işaret eder. Zekât, İslam’ın temel direklerinden biri olarak, bireysel arınmayı sağlamakla kalmaz; aynı zamanda toplumsal adaletin, eşitliğin ve dayanışmanın en etkili araçlarından biridir. Hz. Ömer’in (r.a.) ideallerini yaşatan ve “Hz. Ömer’in torunu” olarak anılan 5. Halife Ömer Bin Abdülaziz’in uygulamaları, zekâtın devlet yönetiminde nasıl merkezi bir rol oynayabileceğinin en güzel örneklerindendir. Onun reformları, İslam toplumunun erken dönemlerde benimsediği eşitlik ve adalet anlayışının modern dünyada da ne denli yaşatılması gerektiğine dair bizlere ışık tutmaktadır. Bu tarihsel perspektif, günümüz dünyasında da zekâtın önemini kavramamız ve toplumsal refahı artıran politikaların geliştirilmesi noktasında ilham kaynağı olmaktadır.