Pandemi süreci ve daha sonrasında yaşanan tedarik zinciri sorunları, Rusya – Ukrayna savaşını akabinde enerji fiyatlarında beklenmeyen artışlar ve enerji fiyatlarının düşüşe geçmesi, dünya ekonomisi zaviyesinden çok sıkıntılı bir dönemin yaklaşmakta olduğuna işaret etmektedir! Peki, neler olmaktadır?
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu; geçtiğimiz günlerde, faiz indirimi sonrası yapmış olduğu açıklamasında; Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı enerji maliyeti artışlarının gecikmeli ve dolaylı etkileri, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının etkileri! Küresel enerji, gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları etkili olmaya devam etmektedir!
Sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, küresel barış ortamının yeniden tesis edilmesiyle, dezenflasyonist sürecin başlayacağı, ifade edilmektedir!
Peki, Enflasyon nedir? Ekonomide, enflasyon olgusu yaşanırken ekonomi büyümüyor ise enflasyon içinde durgunluk hali var demektir! Ekonomik krizlerin başa çıkılması zor olan alanlardan birisi budur!
Enflasyon aynı zamanda malzeme, işçilik, enerji ve ulaşım gibi temel üretim girdilerindeki maliyetleri artırarak, ürünlerin üretimini, depolanmasını ve nakliyesini daha maliyetli hâle getirir!
Hiperenflasyon, tüketiciler için, fiyatların sürekli artarak alım gücünün günden güne düştüğü bir konjonktüre işaret eder! Çalışan kesim için oldukça yıkıcı olabilirve sabit gelirler enflasyonla aynı oranda artmayabilir! Tüketiciler açısından dezenflasyonist ortam, oldukça rahatlatıcı bir etkiye sahiptir!
Peki, Dezenflasyon ne demektir? Fiyatlar genel seviyesinde yaşanan artış hızının yavaşlaması ve böylelikle enflasyon oranlarındaki artış trendin tersine dönerek alçalmaya başlamasıdır!
Mal ve hizmet fiyatlarının genel seviyesindeki sürekli düşüşü ifade eden deflasyon ile karıştırılmamalıdır!
Dezenflasyon sürecinde enflasyon pozitif kalmaya devam edebilir! Önceki dönemlere göre fiyat artış oranı artık daha düşük seviyelerde gerçekleşir! Yıllık enflasyonun aylar itibariyle % 10’dan, önce % 9’a, ardından da % 8’e gerilemesi tipik bir dezenflasyon sürecidir!
Enflasyonun optimum seviyeden ( gelişmiş ülkeler için % 2 civarı ) yüksek olduğu dönemlerde düşüşe geçmesi yatırımcılar için iyi bir haber olabilir! Böyle bir durumda, enflasyonla mücadele eden politika yapıcılar, faiz oranlarını artırmayı bırakması ya da artış oranını yavaşlatması beklentisi doğar.
Hükümetlerin kemer sıkma adımları ya da merkez bankalarının şahin politikaları dezenflasyonu teşvik edebilir!
Enerji ve petrol fiyatları, tüm mal ve hizmetlerin üretim ve nakliye maliyetlerini etkilediği için enflasyonun temel belirleyicilerinden biridir! Enerji fiyatlarında yaşanan bir düşüş veya en azından bir duraklama, ürün ve hizmet fiyatlarının artış hızının da yavaşlamasını sağlar!
Daha düşük bir enflasyon oranı, geleceğe dair daha az belirsizlik demektir! Enflasyonun giderek düştüğü dezenflasyonist bir ortama girilmesi ilk bakışta herkes için olumlu gibi görünebilir!
Sıfıra çok yakın ya da negatif enflasyon ( deflasyon ) koşulunda, tüketicilerin yeni şeyler satın almaya, eşyalarını yenilemeye yönelik fazla bir telaşı yoktur! Fiyatların daha da düşeceğini bekleyerek satın alma kararlarını erteleyebilir! Bu durum ilk başta kulağa hoş gelse de, bunun makroekonomik sonucu resesyona girmek olacaktır! Bu yüzden enflasyon düşük seyrederken devam eden dezenflasyon olgusu fazlasıyla can sıkıcı olabilir!
Ekonomideki durgunluk hali, resesyon olarak ifade edilir! Ekonomik durgunluğa bağlı olarak firmalar işçi çıkarmaya başlar ve işsizlik oranı artar!
Yüksek enflasyon kaçınılmaz olarak stagflasyon durumu ortaya çıkmaktadır! Enflasyon + Resesyon + İşsizlik = Stagflasyon.
Bir ekonomideki makroekonomik amaç; ekonomik istikrarın sağlanması ve sürdürülmesidir!
Ekonomik istikrar, tam istihdam ve fiyat istikrarının sağlanması ile mümkün olmaktadır!
Ekonomik istikrar ve ekonomi güvenliği, bir ülke için çok önemlidir! Ekonomi güvenliği, aynı zamanda ulusal güvenlik demektir! Devletler açısından; Ekonomik güvenliği temin etmeden ulusal güvenlik boyutuna geçmek zor olacaktır!